Jan Freriks

Met veel droefheid melden we het overlijden van Jan Freriks (1929-2023)

Vrijdag 22 december 2023 overleed Jan Freriks, de man die het leifruit in Nederland weer op de kaart heeft gezet. Met tomeloze inzet heeft hij tot op hoge leeftijd zijn kennis over leifruit overgedragen via vele cursussen, boeken en artikelen en zo deze cultuurtechniek gered.

In memoriam Jan Freriks (1929-2023)
door gastschrijver Hennes Claassen, voorzitter Gilde van Tuinbazen

Vrijdag 22 december 2023 overleed Jan Freriks, de man die het leifruit in Nederland weer op de kaart heeft gezet. Met tomeloze inzet heeft hij tot op hoge leeftijd zijn kennis over leifruit overgedragen via vele cursussen, boeken en artikelen en zo deze cultuurtechniek gered.

Na een werkzaam leven in het fruit ging Jan Freriks pas na zijn pensioen echt met leifruit aan de slag. De liefde voor en kennis van het leifruit zijn hem bijgebracht door zijn oom Piet, broeder Petrus, tuinbroeder van de abdij Sion in Diepenveen en de heer Otten, tuinbaas op landgoed De Gelder te Wijhe. Zij stimuleerden hem meer met leifruit te doen. Hij had al gezien dat de aandacht en kennis rond de cultuur van het leifruit sterk was teruggelopen en wilde daar verandering in brengen.

Als geen ander zag snoeimeester Jan Freriks aan een boom wat eerdere snoei had gedaan en wat er nu nodig was. Door zijn scherpe waarneming kon hij de bomen lezen en, zoals hij het noemde, ‘praten met de boom’. Zijn enorme kennis op gebied van fruitrassen, hun eigenschappen en gebruikte onderstammen hielpen hem daarbij. Hij leerde zijn studenten vooral eerst te kijken naar de boom en had vervolgens een hele ‘toolbox’ met trucs om groei te remmen of juist te stimuleren. Tijdens zijn uitleg vroeg hij dan regelmatig ‘snap-pie-dat?‘ Herhaling of extra uitleg was dan vaak nodig.

Talloze cursussen heeft hij gegeven op veel kastelen en buitenplaatsen in Nederland. Daardoor is het leifruit, als belangrijk onderdeel van de buitenplaatscultuur weer zichtbaar. Het is aan zijn grote inzet en enorme gedrevenheid te danken dat dit gelukt is. Niet voor niets kreeg hij in 2013 hiervoor de koninklijke onderscheiding Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Ook werd hij in 2015 benoemd tot erelid van het Gilde van Tuinbazen.

Jan heeft vele artikelen en prachtige boeken geschreven, zoals ‘De teelt van leifruitbomen’ (2011) en samen met Wybe Kuitert ‘Hovenierskunst in palmet en pauwstaart: geschiedenis en techniek van het snoeien van leifruit’ (1994). Ook was hij een van de hoofdpersonen in de documentaire ‘Portret van een Tuin’ (2015) van Rosie Stapel, opgenomen in de tuin van Dordwijk bij Dordrecht.

Jan Freriks was altijd enthousiast, bevlogen, inspirerend en onuitputtelijk. Onafhankelijk, belangeloos en onbaatzuchtig horen daar ook bij. Mede daardoor zal zijn kennis in artikelen regelmatig voorbij blijven komen en veel fruitliefhebbers blijven inspireren. Het is nu aan ons om zijn boodschap en kennis door te geven en dat zal nog lastig genoeg zijn. Zijn erfenis met boeken, artikelen en films kunnen ons daarbij helpen.

Kennisoverdracht was voor hem het allerbelangrijkste en daar had hij alles voor over. Zelfs al in de 90, was hij nog regelmatig met fruit bezig. Zoals hij zelf zei: ‘Je bent altijd in gedachten elk jaar bezig met; hoe staat het erbij?’